Een brede blik op werk

met Geen reacties

Fokke-en-Sukke-lezen-het-fnvonderzoek-081013(4120)Het begrip ‘werk’ klinkt kort en krachtig. Maar in de praktijk van alledag heeft dit woord vrij veel betekenissen. Gaat het om banen? Ondernemerschap? Meedoen in de samenleving? Financiële zekerheid? Routinematig werk verdwijnt steeds meer. Er komt meer dienstverlenend, creatief en kenniswerk. Wat zijn consequenties van die veranderingen? In deze blog verkennen we het thema werk met meetups tot nieuwe ontwikkelingen.

Meetups  Meetups zijn laagdrempelig netwerkbijeenkomsten. Mensen ontmoeten elkaar online, internationaal en lokaal rond allerlei ontwikkelingen en actuele thema’s. Mensen luisteren, delen ervaringen en gaan in dialoog. De laatste tijd kom ik regelmatig bij meetups in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Bijvoorbeeld op 25 maart om na te praten over het VPRO-programma Tegenlicht over ‘Het werk van morgen’. Als gevolg van automatisering verdwijnen de komende 10 jaar naar verwachting 2 tot 3 miljoen banen.

Ontwikkelingen  Er komt wel nieuw betaald werk terug, maar niet genoeg voor al die mensen. Bas van de Haterd vertelde 25/3 over 10 beroepen die verdwijnen en verschijnen. Naar persoonlijke aandacht, dienstverlening en creativiteit blijft wel vraag. Over werkontwikkelingen wordt ook veel geschreven. Dit jaar kwam uit: ‘De ontdekking van de toekomst’ met de ondertitel ‘Wat we weten is niet te geloven’ van Professor Wim de Ridder. Hij gaat in op technologische vernieuwing en maatschappelijke gevolgen. Hij verwacht dat de komende tien jaar het meest spannend zijn. Gaan we mee bewegen?

Verkenning begrip werk  Werk is in ons leven steeds meer centraal komen te staan. We verdienen er niet alleen ons brood mee. Met de zekerheid van een baan hebben we een hypotheek, auto en vakanties. In het werk ontmoeten we mensen, ontwikkelen we onze talenten en dragen we bij aan de samenleving. Maar hoe verder als er minder banen zijn? Dan is het wel een goed idee om eens te kijken waar we het over hebben.

Op 25 maart bleek dat de vanzelfsprekende combinatie van werk doen en daar een inkomen voor krijgen inmiddels een illusie is. Bijvoorbeeld een vrijwilliger – die zinvol werk doet – krijgt daar niet vanzelfsprekend voor betaald. Mensen kunnen een mooi inkomen verdienen met risicovolle bankproducten zonder bij te dragen aan de maatschappij. Ook zijn er mensen die betalen om bijvoorbeeld in een weeshuis in de derde wereld zinvol te kunnen werken. ‘Werk’ kan dus van alles zijn; wel of niet betaald, vast of flexibel en een baan of bedrijf.

Het waarom van werk  Ieder mens wil overdag iets doen en heeft een inkomen nodig. Mensen zijn gewend aan contacten, comfort en het ritme van banen. En dus werpen politieke partijen zich op als hoeders van deze verworvenheid. Maar is het echt zo vanzelfsprekend: een baan van 36 uur? Op 25 maart schetste Bram van Ojik van Groenlinks een beeld van het denken over werk in de politiek; De SP denkt dat alle mensen hele weken hard willen werken. De VVD denkt dat mensen zonder baan op de bank gaan zitten blowen. De PvdA is bang dat mensen ziek worden zonder baan; zelfs als ze wel een inkomen hebben. Hij riep aanwezigen op zelf na te denken over wat we eigenlijk willen met werk.

En dat inkomen dan?  Een groeiende groep Nederlanders heeft geen (vast) inkomen en leeft in financiële onzekerheid. Werkelozen doen het met minder sinds de WW-duur is verkort. Mensen boven de vijftig vinden nauwelijks nog een baan. Voor zelfstandigen zijn er onvoldoende betaalde opdrachten. Arm wordt armer, rijk wordt rijker.

Nieuwe wetten moeten werk toegankelijk maken voor iedereen. Maar wetten scheppen geen betaald werk. Wat willen we dan? Een solidaire samenleving met bestaanszekerheid? Zo’n loskoppeling van werkzaamheden en inkomen zou ruimte creëren voor iets nieuws! Bijvoorbeeld voor het idee van een basisinkomen voor iedereen.

Belangen rond werk  Allerlei belangen spelen tegelijkertijd een rol, op alle niveaus. Op het niveau van de Nederlandse samenleving is het een goed idee als zoveel mogelijk mensen actief meedoen en zelfredzaam zijn. Zo blijft sociale zekerheid betaalbaar en haalbaar. Op het niveau van bedrijven speelt iets anders. Werkgevers automatiseren werkprocessen om bedrijfsresultaten te verbeteren. Over continu werkende computers betalen ze geen belasting. Maar dat kost dus wel banen. Waar moeten die mensen heen? Mensen hebben bestaanszekerheid nodig. Onbetaald werk – zoals mantelzorg, vrijwilligerswerk en kinderen opvoeden – blijft gewoon bestaan. Maar zonder inkomen kun je dat niet doen. Wat nu? Het wordt tijd voor nieuwe oplossingen.

Zelf je werk ontwerpen  Maak proactief werk van je eigen werk! Waarom niet? Voor dit idee is het een goed moment. We kunnen de toekomst naar onze eigen mensenhanden zetten! Wat kan in de nabije toekomst? Wat hebben we straks nodig? Hoe zetten we onze talenten goed in voor elkaar en onszelf? Verken de kansen.

Stap eens uit de trein van druk, druk, druk voor een ontspannen en inspirerend intermezzo met samen dromen, denken, durven en doen. Maak werk van je perspectief. Zo ben je minder bang voor de toekomst. Je slaapt beter en kunt beter denken. Wat niet meer werkt kun je loslaten. Zo doorbreken we een vicieuze cirkel. Als scheppende wezens gaan we onze dromen waar maken. Zo krijgt een noodzakelijke transformatie in werk vorm en inhoud. Zo laten we een leefbare wereld na voor volgende generaties.

Als werkontwerper help ik verantwoordelijken voor werk(omstandigheden) – van CEO tot zelfstandige – anticiperen op de toekomst. Meer informatie vindt u op deze site. Deze blog is 29 mei 2015 ook gepubliceerd op de site www.blikopwerk.nl.